Rogaland fylkeskommune har i år oppretta eit nytt utviklingsstipend for tradisjonshandverkarar innan bygnings- og fartøyvern. Fredag 23. september blei to stipend, på 75 000 kroner kvar, tildelt båtbyggar Jørn Magne Flesjå frå Finnøy og tømrar Leif Harald Jørmeland frå Hjelmeland.  

– Tradisjonshandverkarane spelar ei nøkkelrolle i nesten alt som har med kulturminnevern å gjere. Heldigvis finst handverkarar som Flesjå og Jørmeland i Rogaland, som behandlar kulturminnet med den respekten det fortener, seier Inghild Vanglo (Ap), leiar av regional-, kultur- og næringsutvalet i fylkeskommunen.

Fagleg fordyping

Formålet med det nye stipendet er at handverkarar i Rogaland får utvikle seg fagleg utvikling innan bygnings- og fartøyvern, og stimulere og inspirere til framleis innsats for kulturarven.

– Dette stipendet gir meg ein spark til å komme i gang med noko eg lenge har ønskt å fordjupe meg i, fortel Jørn Magne Flesjå.  

Jørn Magne Flesjå ved Ryfylke trebåtbyggjeri totalrestaurerer skøyta Svanå fra 1919.

 Han etablerte Ryfylke trebåtbyggjeri i 1993 og brenn for dei tradisjonelle Rogalandsbåtene. Ved kaia og i verkstadhallane på Finnøy har Flesjå ulike båtar til reparasjon og restaurering. Skøytene Kvitsøy 1 frå 1939 og Svanå frå 1919 som begge er verna av Riksantikvaren totalrestaureres, den vesle jolla “Margaret Allen” til utvandrarbåten «Restauration» skal få seilrigg montert og nokre fiskebåtar står på slippen. For å nemne noko.

Viktig kunnskap 

I fleire år har Flesjå ønsket seg meir kunnskap og dokumentasjon av riggen på tradisjonsbåtar i Rogaland. Ein rigg er seglfartøyet si mast og tilhøyrande tauverk. Flesjå vil studere små båtar frå 1850 til 1920 med størrelse opp til 25/30 fot, færingar (robåtar med to par årer) og seksæringer (robåtar med tre par årer). 

– Rogaland har ikkje vore så flinke til å dokumentere si eiga historie. Dei til dømes vore mykje flinkare til å dokumentere båtane frå Hardanger til Nordland, seier Flesjå.

 Han planlegg å starte innsamlinga av informasjon no i haust.  

Tre av dei fire ansatte ved Rogaland trebåtbyggjeri på Finnøy, fra venstre Andreas Garnes, nyutdanna fagarbeidar som trebåtbyggar, grunnleggaren Jørn Magne Flesjå og førsteårslærling Kristoffer Flesjå.

– Denne kunnskapen er viktig i det framtidige arbeidet med tradisjonelle trebåtar i Rogaland, både for meg og bedrifta mi, men òg for andre handverkarar, seier han.  

Inghild Vanglo rosar handverkarane som går føre, viser veg og inspirerer andre.  

– Hus og båtar som blir riktig reparerte og heldt ved like er noko heile fylket nyt godt av. Både fordi vi som bur her kan oppleve kulturminna på ein heilt annan måte, og fordi det gir oss noko å vere stolte av, seier Vanglo.

Viktigare å reparere enn å bygge nytt 

Stolt kulturarvambassadør er òg Leif Harald Jørmeland i Hjelmeland. Han er meir oppteken av å reparere gamle ting enn å bygge nytt.  

– Å få dette stipendet er ein hyggeleg klapp på skuldra og det gjer at kan vidareutvikle meg som handverkar. Allereie som liten gutunge blei eg fasinert av alle lafta stabbura på Haukeli. Dette er ein byggeteknikk som eg no vil lære meg meir om, for å bidra til å restaurere lafta hus, fortel Leif Harald Jørmeland.  

Tømrer Leif Harald Jørmeland i Årdal gamle kyrkje.

For to år sidan starta han sitt eige byggefirma, med regionale oppdrag som tradisjonshandverkar kombinert med jobb som ambulansesjåfør. Det siste året har han hatt restaureringsoppdrag i Årdal gamle kyrkje, blant anna i takkonstruksjonen og åket til kyrkjeklokkene frå 13-, 1400-talet. Klokkene var opphavleg i den gamle stavkyrkja på staden, før første del av dagens raude kyrkje b

Leif Harald Jørmeland øvst i Årdal gamle kyrkje der han har reparert eit åk til kyrkjeklokkene.

lei bygd i 1619. Kyrkja er freda og bli rekna som ei av dei mest særprega renessansekyrkjene i landet.  

– For delen min har det vore svært kjekt å jobbe med restaureringsarbeid i denne kulturhistoriske kyrkja. Eg har stor respekt for tømrarane som har jobba her tidlegare. Vi har mykje å lære av historia, og for delen min som er oppteken av handverket kan eg lese av verktøyspor og materialspor, og bruke dette for å gjenskape tradisjonell byggeskikk. Det blir heil feil å velje raskaste og billigaste løysing, seier  

– Det er svært kjekt med ei slik anerkjenning og å bli tildelt dette stipendet

Informasjon om utviklingsstipend til  tradisjonshandverkarar